Inleiding tot de Europese petroleum-wegenkaarten
Deze website werd ontworpen om een korte geschiedenis van wegenkaarten te bieden, die door, of
In samenwerking met oliemaatschappijen in Europa uitgegeven werden. De meeste kaarten werden verkocht via benzinestations, alhoewel enkele rechtstreeks door de maatschappijen verdeeld werden, via het departement ‘Touring Services’. In tegenstelling tot Noord-Amerika, waar wegenkaarten op grote schaal gratis verdeeld werden in benzinestations, werden de meeste in Europa verkocht voor een nominale waarde. Dit betekent dat minder kaarten per uitgave gedrukt werden dan gebruikelijk was in de VS en - onherroepelijk - minder kaarten overgebleven zijn. Er zijn ook maar een handvol Europese verzamelaars van deze wegenkaarten (die ze hoeden voor vernietiging).
Wat verstaan we onder petroleum-wegenkaarten?
|
|
|
|
|
|
|
|
Niet alle uitgaven dragen het merklogo op de voorpagina. Deze Franse cartogids uit 1975 die Bourgogne Rhone-Alpes beslaat heeft enkel een klein Shell logo op de achterzijde, alhoewel het uitsluitend voor Shell ontworpen was. De meeste cartogidsen werden echter verkocht in sets van 15 kaarten in een plastic omslag waarop de Shell schelp afgebeeld staat. In contrast hiermee staat de Finse Touring Club kaart van 1939, die de symbolen van zowel Shell, Esso en Mobiloil vermeldt. Hiermee wordt de bijdrage van deze maatschappijen erkend bij de totstandkoming van de toenmalig gratis te verkrijgen kaart. Ook wordt vermeld dat Shell en Esso benzinestations te vinden zijn in ‘elke belangrijkere localiteit’. Vele andere kaarten dragen reclameboodschappen voor 1 of meerdere oliemaatschappijen. |
|
|
|
Een echte wegenkaart moet wegen en steden aanduiden, met inbegrip van diegenen waar er geen benzinestations van de uitgever zijn. Het 1999 Metax plaatsregister van Denemarken (links) voldoet niet aan deze voorwaarde, maar het uittreksel van het DK merkregister van het jaar voordien (rechts) voldoet wel, aangezien het een bruikbare wegenkaart is. |
|
|
|
|
|
|
Wegenkaarten kunnen bestaan in de vorm van hardkartonnen atlassen (BP, 1982 Groot-Britannië, uiterst links), plaatsregisters (Statoil, 1997 Denemarken), en vaarkaarten voor boten (Esso 1960 Nederland). Het is twijfelachtig of een kaart van de maan zou voldoen! (National Benzole, 1981) |
Wanneer werden kaarten uitgegeven?
|
|
De eerste kaarten van een merk in Europa dateren van ± 1930, voorbeeld hiervan de links afgebeelde Texaco wegenkaart. Op uitzondering van Duitsland zijn er relatief weinig kaarten uitgegeven voor WOII. De piekperiode voor wegenkaarten was ongeveer vanaf 1952 (wanneer Esso Touring Service opgericht werd) tot 1972 (eerste oliecrisis). De meeste firma’s bleven kaarten uitgeven tijdens de jaren 70 en 80, maar de verkoopprijs steeg snel zodat minder exemplaren werden gedrukt en verkocht. Een paar firma’s, voornamelijk in Scandinavië, de Benelux, Duitsland en Polen geven nog steeds kaarten uit, zoals blijkt uit deze 2012 Texaco atlas (reeds te koop vanaf november 2011). |
|
Welke firma’s hebben ooit wegenkaarten uitgegeven?
|
Het bovenstaande taartdiagram geeft een benaderend beeld van de relatieve frequentie van merk-wegenkaarten in Europa. |
In tegenstelling tot de VS, waar er meer als een dozijn veel voorkomende kaarten zijn, werd de Europese wegenkaarten-markt gedomineerd door Shell en Esso, alhoewel zij beiden slechts ongeveer 15 % van de benzinestation bezaten. Er zijn ongeveer 205 merken bekend die ooit wegenkaarten hebben uitgegeven, waarbij sommigen zo klein als het Belgische OTA (met 5 verkooppunten), die deze Belgische wegenkaart in 1987 uitgaven. Alle gekende namen vind je terug op de Brands list pagina, met link naar hun eigen pagina waar ze beschreven worden. |
|
Van welke localiteiten bestaan er Petroleum-wegenkaarten?
|
|
|
|
|
|
Er bestaan Petroleum-wegenkaarten voor gebieden die slechts een enkele weg bestrijken tot het volledige continent, zoals blijkt uit de voorbeelden bovenaan van links naar rechts. Het eerste is een 1963 Total wegenkaart van de A1 autoweg die slechts tot 44 km ten zuiden van Parijs loopt. (Total heeft later regelmatig dergelijke wegenkaarten van de Franse autowegen uitgegeven) Het volgende is een typisch midden jaren ’50 stadsplan van Frankfurt, uitgegeven door Gasolin dat hier de locaties van haar benzinestations opgeeft. In het centrum is een uit secties bestaande wegenkaart van West-Duitsland van Fina, die 8 secties gebruikten om het land te beslaan. Rechts hiervaan staat een Mobil wegenkaart van Nederland uit ± 1962: in tegenstelling tot de andere voorbeelden was deze kaart voornamelijk bestemd voor buitenlandse toeristen en daarom gedrukt in het Engels en het Frans: slechts 20.000 exemplaren werden gedrukt. Ten slotte: een andere toeristische kaart, maar deze beslaat gans Europa, uitgegeven in 1958 door Caltex. Actueler is de wegenkaart van Griekenland (rechts) uitgegeven voor Q8 in Denemarken; Q8 heeft echter nooit zelf benzine verkocht in Griekenland. |
|
Meer over deze website
Bedankt voor uw bezoek aan deze site. Indien je zoveel mogelijk afbeeldingen van wegenkaarten wil zien, stel ik voor om naar de merkenlijst te gaan (brands list) en deze chronologisch te doorlopen. Onderaan elke merkpagina voert een link u naar de volgende pagina uit het overzicht. In totaal worden er meer dan 2500 afbeeldingen getoond op deze pagina’s.
Autokaarten van Nederland 
Wegenkaarten van België
Indien je de site reeds bezocht hebt, kan je zien onder de rubriek ‘new’ wat er bijgekomen is.
Of indien je iets bijzonders zoekt, stel ik voor om terug te gaan naar de Home Page, en daar de zoekrobot te gebruiken.
E-mail
Tekst en layout © Ian Byrne, 2000-14